PRAWIDŁOWOWŚCI     ROZWOJOWE    3-LATKA

Rozwój społeczny i emocjonalny

• Bawi się z innymi dziećmi
• Dzieli się z innymi
• Jest nastawiony na współpracę
• Zawiera przyjaźnie
• Słucha i wykonuje polecenia
• Lubi słuchać historii na swój temat
• Upewnia się, czy jest kochany przez rodziców
• Lubi zabawy w dom, rodzinę
• Rozróżnia płcie
• Potrafi opowiedzieć o problemie
• Okazuje miłość bliskim
• Boi się ciemności, samotności,
• Czasami adoruje jednego z rodziców
• Chętnie pomaga w domowych prostych czynnościach
• Chętnie się wygłupia, chce rozśmieszać innych
• Ma okresy płaczliwości i braku poczucia bezpieczeństwa, pojawiają się pytania typu „ kochasz mnie jeszcze?”

Rozwój fizyczny i motoryczny

• Sam myje ząbki
• Sam je
• Samodzielnie myje ręce
• Potrafi nalać napój z butelki, czy dzbanka
• Potrafi korzystać z toalety, kontroluje swoje potrzeby fizjologiczne
• Potrafi się ubrać i rozebrać (potrzebuje pomocy przy guzikach, zamkach błyskawicznych, itp.)
• Wkłada buty
• Rysuje kwadraty i koła
• Zaczyna się posługiwać się nożyczkami
• Chodzi na paluszkach
• Skacze na 1 nodze
• Przez chwilę stoi na jednej nodze
• Bez problemu korzysta z urządzeń na placu zabaw
• Sprawnie sobie radzi z omijaniem przeszkód na drodze, nawet kiedy biegnie
• Kopie i rzuca piłkę
• Jeździ na 3 kołowym rowerku

Rozwój intelektualny

• Sprawnie posługuje się mową
• Oscyluje pomiędzy światem rzeczywistym i nierzeczywistym
• Ma bogatą wyobraźnię. Może tworzyć, np.: niewidocznych przyjaciół
• Coraz więcej zapamiętuje
• Zaczyna dokonywać wyborów, w oparciu o przewidywanie konsekwencji , a nie o działanie
• Uczy się rozwiązywać problemy
• Chętnie słucha bajek, opowiadań
• Zna kilka wierszyków i piosenek
• Potrafi mówić krótkie zdania i prowadzić krótką rozmowę
• Czasem się zacina, jąka  lub powtarza słowa (zwłaszcza w emocjonujących chwilach)
• Większość tego, co mówi jest zrozumiałe
• Rozróżnia, że coś jest takie same lub inne
• Zna imię swojego przyjaciela
• Nazywa podstawowe kolory
• Rozróżnia pojęcie teraźniejszości, przyszłości
• Układa proste puzzle
• Potrafi policzyć 2-3 rzeczy
• Potrafi powiedzieć , jak się nazywa i ile ma lat
• Obserwuje
• W tym wieku fantazja miesza się z rzeczywistością i dziecko ma tendencje do nie rozróżniania tych dwóch obszarów

PRAWIDŁOWOŚCI     ROZWOJOWE    4-LATKA

Rozwój społeczny i emocjonalny

• Bije, kopie, ucieka
• W chwilach złości niszczy przedmioty
• Ma napady złości
• Może używać brzydkich wyrazów i niegrzecznie zwracać się do innych ludzi
• Przeciwstawia się poleceniom
• Przekracza wszelkie granice i łamie umowy
• Fantazjuje, ale nadal nie potrafi oddzielić rzeczywistości od imaginacji
• Zdarza się, że jest zbyt pewny siebie
• Uwielbia prowadzić dyskusje
• Potrafi być opiekuńczy  i współczujący
• Bawi się w grupie
• Zaczyna się interesować różnicami płci.

Rozwój fizyczny i motoryczny
• W czasie jedzenia korzysta z widelca i noża (do przysuwania potraw, smarowania pieczywa a nie krojenia)
• Ubiera się i rozbiera przy niewielkiej pomocy z zewnątrz
• Samodzielnie korzysta z toalety
• Myje się, czyści samodzielnie zęby
• Polepsza się sprawność motoryczna,  np.: narysowany  człowiek ma ręce, nogi i głowę
• Skacze na 1 nodze
• Naśladuje rys. kwadratu
• Wspina się na drabiny
• Świetnie radzi sobie z 3 kołowym, rowerkiem
• Nakłada nakrętki na słoiki, butelki
• Układa puzzle do 10 kawałków
• Ubiera i rozbiera się samodzielnie

Rozwój intelektualny
• Zna około 1500 słów
• Ma jeszcze problem z używaniem zaimków, np.: mamo, czy mogę wyjść z ci państwo?
• Rozróżnia, gdzie jest : przód, tył, na górze , pod spodem
• Potrafi policzyć do czterech
• Może pisać pierwsze litery i np.: swoje imię
• Zaczyna rozumieć następstwo czasów, wie, że kiedy wstanie jest śniadanie ,  potem II śniadanie, obiad, itp.
• Pyta, co oznaczają różne  słowa
• Chętnie słucha długich historii
• Rozumie niektóre przeciwieństwa, np. mały/duży
• Zna kilka kolorów
• Zadaje mnóstwo pytań
• Potrafi się bawić w jedna zabawę 10 -15 min.
• Rozpoznaje ok. 8 kolorów
• Powoli zaczyna rozumieć znaczenia
• Zna piosenki i wierszyki, czasem sam układa piosenki
• Rozróżnia czas
• Pamięta dużo imion, nazw
• Mowa jest zrozumiała
• Lubi się bawić w zabawy tematyczne, np. w sklep, wyścigi samochodowe, teatr

PRAWIDŁOWOŚCI     ROZWOJOWE    5-LATKA

Rozwój społeczny i emocjonalny
• Stabilny emocjonalnie
• Przyjacielski, związany emocjonalnie z mamą
• Chętny do współpracy
• Posłuszny
• Samodzielnie wymyśla zabawy
• Chętnie bawi się z dziećmi
• Bywa nieśmiały
• Lubi się popisywać siłą, zręcznością
• Zaczyna się wstydzić „ nie patrzcie, kiedy się rozbieram” 
• Lepiej panuje nad swoim zachowaniem
• Zależy mu na uznaniu dorosłych
• Pokazuje uczucia
• Stara się zrealizować cel, który sobie postawił, np.: zbudowanie wieży z klocków
• Lubi przebywać w domu
• Zadaje pytania na temat śmierci
• Dba o swoich przyjaciół
• Czasem krytykuje lub zawstydza inne dzieci, wytykając im błędy
• Rozumie dowcipy, lubi zabawiać dorosłych
• Chce być pomocny w domu

Rozwój fizyczny i motoryczny
• Może tracić pierwsze mleczaki
• Rozróżnia prawą i lewą stronę
• Pisze parę liter
• Rysuje postać człowieka
• Używa sztućców, kroi nożem
• Jest sprawny fizycznie
• Wiąże buty
• Tworzy rozbudowane budowle z klocków
• Potrafi się umyć, ubrać, zjeść, skorzystać z toalety samodzielnie
• Jeździ na 4 kołowym rowerze, czasem na 2 kołowym
• Umie wycinać nożyczkami po zaznaczonej linii
• Skacze na skakance
• Próbuje wykonywać skomplikowane ćwiczenia gimnastyczne, np. stawać na głowie
• Koloruje obrazki nie wychodząc za linię
• Skacze na jednej lub drugiej nodze naprzemiennie

Rozwój intelektualny
• Jego mowa jest płynna i poprawna
• Lubi argumentować używając słów: ponieważ; dlatego, że
• Zna dużo wyrazów
• Może czytać pojedyncze litery lub słowa
• Tworzy zdania złożone z 6-8 wyrazów
• Rozpoznaje podstawowe kolory
• Zapamiętuje adresy i numery telefonów
• Liczy do 10
• Rozumie znaczenie przeciwieństw i podobieństw
• Rozumie znaczenia następstwa czasu , np. dziś , jutro, rano, wieczorem
• Odróżnia fantazję od rzeczywistości
• Zapamiętuje opowiadane historie i chce żeby je kontynuować
• Tworzy własne opowiadania
• Umie pogrupować przedmioty, np. wg wielkości
• Jego zabawy są coraz bardziej rozbudowane
• Potrafi napisać cyfry od 1 -5
• Potrafi napisać swoje imię

PRAWIDŁOWOŚCI     ROZWOJOWE    6-LATKA

Rozwój społeczny i emocjonalny

• Podlega gwałtownym emocjom od entuzjazmu do agresji
• Chce być najlepszy, najszybszy, najsilniejszy, najmądrzejszy, ..naj..naj..
• W dobrym nastroju jest entuzjastyczny i pomocny
• Czasem oszukuje
• Jest bardzo czuły na krytykę
• Ma problem z przyznaniem się do winy
• Może mieć kłopot z współdziałaniem z rówieśnikami ze względu na potrzebę rywalizacji i zwyciężania
• Przyjaźni się głownie z osobami tej samej płci
• Ma najlepszego przyjaciela
• Ma trudność z zauważaniem potrzeb innych
• W tym wieku kontakty z mama bywają trudne
• Boi sie samotności, ciemności, duchów, burzy, ognia, itp.

Rozwój fizyczny i motoryczny

• Hałaśliwy
• Żywiołowy
• Pełen energii
• Sprawny fizycznie
• Lubi zabawy ruchowe, ale może się szybko męczyć
• Nie boi się ryzyka, kompletnie nie myśli o niebezpieczeństwie
• Ma czasem problemy z koordynacja ruchową (okres wzrostu)
• Bardzo go interesuje temat wypadających mleczaków- powód do dumy
• Dobrze rysuje i maluje, może mieć trudności z pisaniem
• Biega, skacze, wspina się,
• Jeździ na 2 kołowym rowerze
• Może jeździć na łyżwach, nartach, rolkach
• Rysuje koło , kwadrat, prostokąt, romb

Rozwój intelektualny

• Dobrze zapamiętuje wierszyki, piosenki
• Używa ok. 4 tys.słów
• Rozpoznaje i zapamiętuje dźwięki
• Rozróżnia prawą i lewą stronę
• Układa puzzle
• Podejmuje samodzielnie decyzje
• Rozumie pojęcie czasu, przestrzeni, koloru, liczb,
• Rozumie, ze rzecz widziana z daleka wydaje się mniejsza niż jest w rzeczywistości
• Rozumie różnicę pomiędzy czymś przypadkowym a zamierzonym
• Zna dni tygodnia, nazwy miesięcy, pory roku
• Potrafi się skupić na ok. 15 min.
• Nie ma rozdzielności uwagi
• Bawi się w zabawy z podziałem na role
• Interesuje się przyrodą i jej zjawiskami
• Swobodnie prowadzi rozmowy
• Próbuje uzasadniać  swoje decyzje

PRAWIDŁOWOŚCI     ROZWOJOWE    7-LATKA

Rozwój społeczny i emocjonalny

·    Staje się skryty, nie ulega tak bardzo emocjom
·    Unika hałasu, rywalizacji, zamieszania, a czasem wręcz wydaje się, że unika ludzi
·    Jest bardzo przywiązany do swojego miejsca i znajdujących się w nim rzeczy
·    Jest stale czymś zajęty
·    Szybko się uczy i zaskakuje swoimi możliwościami, choć bywają dni, gdy nic mu nie wychodzi
·    Jest posłuszny, ale niechętny – „nie słyszy” poleceń
·    Skupiony na swoich myślach zapomina, co miał zrobić (zastyga z jedną skarpetką na nodze, a drugą w ręku)
·    Często jest nieobecny duchem
·    Ma okresy ożywienia, ale przeważnie jest smutny i narzekający
·    Skarży się, że nikt go nie lubi i wszyscy mu robią na złość
·    Użala się nad sobą
·    Ma dużo pretensji do rodziców: o to, że pytają (czepiają się), o to, że nie pytają (już im na mnie nie zależy)
·    Wiele dzieci fantazjuje na temat adopcji, porwania ich: są przekonane, że ich rodzice nie są tymi prawdziwymi
·    Oprócz dotychczasowych lęków (przed ciemnością, złodziejem, wojną), dziecko zaczyna mieć obawy racjonalne: boi się spóźnienia, złych ocen, cudzej niechęci
·    Dziecko, które rozładowywało napięcia ssąc kciuk czy obgryzając paznokcie, próbuje z tym walczyć

Rozwój fizyczny i motoryczny

·    Zasypia bez trudności, ale mogą się pojawiać lęki nocne (np. dotyczące niebezpieczeństw zagrażających rodzicom)
·    Może jeść mniej niż wcześniej
·    Przy jedzeniu guzdrze się, zamyśla
·    Może się stale domagać tylko jednej potrawy
·    Nadal ma ogromną potrzebę ruchu
·    Dużo biega, skacze, wspina się
·    Wykonuje dużo ruchów niepotrzebnych i zamaszystych
·    Ma trudności z wykonywaniem precyzyjnych ruchów (duże mięśnie rosną szybciej niż małe), ale stopniowo ich koordynacja poprawia się
·    Dziecko może się skarżyć na bóle głowy (pojawiające się przy przemęczeniu)
·    Skarży się na bóle mięśni, szczególnie nóg

Rozwój intelektualny

·    To czas, kiedy może się rozwinąć pasja czytelnicza, bo czytanie siedmiolatków fascynuje, najmilej widziane są opowieści o bohaterach pokonujących wszelkie przeciwności losu
·    Potrafi posługiwać się zabawkami wymagającymi dużej precyzji ruchów
·    Chętnie buduje ze skomplikowanych zestawów klocków
·    Potrafi malować cieńszym pędzlem, sprawnie rysuje (przedkłada ołówek nad kredki świecowe)
·    Chętnie eksperymentuje
·    Dużo od siebie wymaga i nie zawsze sobie z tym radzi
·    Rozpoznaje litery, łączy je w sylaby i wyrazy
·    Czyta krótkie wyrazy i zdania,
·    Układa wyrazy z rozsypanki literowej i zdania z rozsypanki wyrazowej
·    Liczy do 10 (a często potrafi więcej)
·    Porządkuje przedmioty przedmioty według jakiejś cechy, dzieli je na podgrupy
·    Porównuje przedmioty i zbiory przedmiotów (większe, mniejsze, tyle samo)
·    Zna relacje przestrzenne (niżej, wyżej, w lewo w prawo, obok, z tyłu)
·    Rozpoznaje proste figury geometryczne